Луткун: различия между версиями

Содержимое удалено Содержимое добавлено
Нет описания правки
Нет описания правки
ЦӀар 1:
{{ЯШЧ-Урусат
'''Лутку́н''' — Дагъустан республикадин [[Ахцегь район]]да авай [[Лезгияр|лезги]] хуьр я. ЦIий Усур хуьруьхъ галаз санал Луткун хуьр гьасил хьана. Ахцегь районда екевиляй кьвед лагьай, ва Самур вацIун дугунда виридлай дегь хуьрерикай сад я.
| статус = Хуьр
| тӀвар = Луткун
| урус чӀалал тӀвар = Луткун
| фотография =
| кьадар =
| къул =
| пайдах =
| герб =
| координатар =
| региондин карта =<div style="position: relative; width: 300px;">
[[Файл:Ahtynsky_district_locator_map.png|300px|border]]
{{метка изображения|x=0.76 |y=1.26 |scale=300|text=Луткун <br />[[Файл:Red pog.png|10px|center]]}}
</div>
| уьлкве = [[Урусат]]
| райондин жуьре = Муниципал район:
| район = [[Ахцегь район]]
| регион = [[Дагъустан]]
| хуьруьн жуьре =
| хуьр =Хуьруьн совет:
| кьенепатан паюнар =[[Луткунрин хуьруьнсовет|«Луткунрин» хуьруьнсовет]]
| кьилин жуьре =
| кьил = Дамир Кадымов
| бине эцигай тарих =
| садлагьай тӀвар кьун =
| виликан тӀварар =
| статус йисалай =
| майдан =
| ЯШЧ кьакьанвал = 1200 м
| гьава =
| агьали =3500
| сиягьдиз кьачур йис =2010
| агьалидин къалинвал =
| агьалидин къалинвал =
| халкьар =[[лезгияр]]
| динар =[[суьнни-мусурманар]]
| сятдин чӀул =UTC+4
| телефондин код =+7 87263
| почтунин индекс =368740
| автомобилдин код =05
| Код ОКАТО =82 206 845 001
| сайт =
| commonscat =
}}
 
'''Луткун''' — ({{lang-ru|Курукал}}) — [[Дагъустан]] республикадин [[Ахцегь район]]да авай хуьр. [[Луткунрин хуьруьнсовет|«Луткунрин» хуьруьнсовет]]дин административ юкь. ЧIехивилел гьалтайла Ахцегь районда кьвед лагьай чкада ава, [[Самур дугун]]да виридалай дегь хуьрерикай сад я.
== Чилинмикит ==
 
Луткун, Дагъустандин кьибле пата, Ахцегь райондин юкьван, Ахцегь хуьрелай рагъакIидай патай 2 км, Магьачкъаладай 256 км, виридлай мукьва авай Белиджи ракьун рекьин станциядлай 104 км яргъа ава, Самур вацIун чIапла къерехда аваз я.
== География ==
Луткун,Хуьр Дагъустандин[[Дагъустан]]дин кьибле пата, Ахцегь райондин юкьван,юкь тир [[Ахцегь]] хуьрелай 2 км рагъакIидай патай 2 кмпата, Магьачкъаладай[[Магьачкъала]]дилай 256 км, виридлайлап мукьва авай БелиджиБилиж ракьун рекьин станциядлайстанциядилай 104 км яргъа аваяргъал, [[Самур вацIунвацI]]ун чIаплачапла къерехда авазчка кьунвайди я.
 
'''Луткундин мягьлеяр''': Вини Къишлахар, Къарахан бубад мягьле, Лая мягьле, Перкьуь мягьле.
 
'''Хуьруьн мукьув гвай тIебиатдин сергьятар''': Беджан ачI, Гирве, Зулун чIур, Кьилин булах, Мигьияр, Селиман булах, Югъ, Вакан пел, ЧIвехь кал, Усур кал, ЧIкар кал, Ахьмедан къчIуь, Чуьхвер багъ.
 
== Культура ==
* Хуьре Ватандин ЧIехи Дяведин кьегьелризкьегьалриз ядигардизрикIел хуьн патал эцигнавай имарат ава.
* Ина пIирерПIирер ва гьакІни пак чкаяр пара ава. ПIирерикай ина: Вагъуф-бубадин пIир, Керем-бубадин пIир, Расул-бубадин пIир, Гьажи ва Муса арабстанви миссионеррин пIирер авазавайди я.
* Вагъуф-бубадин пIир, хуьруьн кьетIенкилигуниз килигизлайихвал лайихавай гвайкьетIен чкарикай я. Хуьруьн тIвар-ван акъуднавай Вагъуф-бубадин пIирел, Дагъустандин[[Дагъустан]]дин гьар патай зиярат ийиз къвезвайбур пара ава.
* 1994 йисан мискинмискIин, 2002 ийсан медресе[[гьуьжре]].
* Луткун хуьруьн музыкадин мектеб.
* 2008 йисуз ина хуьруьз 2000 -йисар йис тамам хайи суварар кьилизкьиле тухванатухванвай.
 
== ИнфратуькIуьрунар ==
ГиланАлай бередачIавуз хуьре юкьван мектеб, Культурадин кIвал, улубхана, начагьхана ва регъв крар кьиле тухузвакIвалахзава.
 
== КьиспесТарих ==
Душманрикай хуьзвай кьакьан къванцІин цалди элкъвена кьунвай эски хуьре, гьеле 800 йис вилик хуьруьвийри садлагьай медресе эцигнавай тир, адалай виликни мискІин. Душманрин вигьинрин, тебиятдин барбатIрин паталай хуьр са шумуд сефер кIунтIдай дуьзен чкадиз ва аксина, дуьзен чкадай кIунтIдиз куьч жезвай. Ахпа ХIХ виш йисан эхирда луткунвияр са къадар къулай яшамиш жедай чкадихъ къекъвейла, кIунтIдин кIаниз куьч хьана амукьнвай.
 
Къе Луткун, Ахцегь районда фад вилик физвай ва чIехи жезвай хуьрерикай сад я. 1928 йисуз арменви устаяр галаз санал эцигнавай мектеб, инай акъатнавай зарийрин, чIехи микитисрин ва вичин кар чидай ксарин чад хьана. Ватандин ЧIехи Дяве береда, маса совет халкьар хьиз луткунвиярни Ватан паталай женг тухваз кIвачел къарагънавай. Инай 118-лай пара кас дяведиз ракъурнавай, абурун чIехи пай ана ччан эцигна амукьнавай, ва хуьруьз 58 кас элкъвена хтанвай. Кьенвай кьегьел ядигар патал, хуьре хуьурьн администрациядин дараматдин вилик эцигнавай имарат ава.
 
== КсарАгьалияр ==
Хуьре 780 хзан-майишатра 3000 (2002) пара кас яшамиш жезва. 2010 йисуз авур гьисабунри, Луткунрин хуьре 3500 винихъди инсанар аваз къаланва. Хуьруьвияр лезги халкьдиз хас я, диндай суьнни-мусурманар я. 1886 йисуз ина 691 кас авай тир. Элдин асул кар ина лежбервал ва малдарвал я. Луткунвияр лезги чIалан самур чхелдин ахцегьрин нугъатдалди рахазва.
 
== АлукьунарЭлячӀунар ==
* [http://www.lut-kun.narod.ru Луткунин сайт]
* [http://www.odnoselchane.ru/?sect=274 Луткундикай Дагъустандин кІватІалда]