Рим империя: различия между версиями

Содержимое удалено Содержимое добавлено
ЦӀар 26:
=== Траян император ===
«Императоррикай виридалайни хъсанди» — ихьтин гьуьрмет квай тӀвар румажувари чпин император '''[[Траян]]'''аз гана. Адан девир 98-117 йисар тир. Адан чӀавуз инсанар арзаяр патал дусахриз тваз акъвазарна. Фикир тувуна лагьай чӀуру гаф патал, я императордиз хъел къведай егьенат патал катаз акъвазарна. А чӀавуз яшамишзавай тариххъан Тацита лагьанай: «тӀимилдаказ авай бахтунин чӀав, нивай хьайитӀани вуч кӀантӀани фикир жедай, фикирдик квай гаф лугьуз жедай». Траян пара хъсан къушунхъан тир. Адан девирдиз Руман тарихда хьайи эхиримжи чилин къачунар хьайиди я. Ада гъилик кутуна дакар, катана парфижувар, Вавилон алай чилер къачуна. Адалай кьулухъ хьайи императорри мад маса чилер къачуз хьанач.
 
== Константин I ===
Диоклетианан тетрархия пара чӀавуз яшамиш хьанач; цезарривай пара вахтуна чеб августриз экъечӀдалди акъваз жезвачир. Гьелелиг Диоклетиан амаз, 305 йисуз кьейи, душманрин кьула женг эгечӀна.
Британиядин легионри 312-й йисуз цезарьвилиз кьабулнавай Константина Риман цларик вичин душман, риман претореанри эхиримжи кьабулнавайди, цезарь Максенций хай. Гьа чӀавуз хашпересвал Рима хкаж жез хьана. Константина хашпересриз Рим империяда дамвал гана, ахпа тамам динни авуна адакай. 323-й йисуз Адрианопольдик РагъэкъечӀдай патан Август Лициний гатана Константинан эхиримжи душман кьейила хашпересрин дин адан къуватдин даях хьана. Диоклетианан тетрархия кьуд префекурадал дегиш авуна, Константина вичин вилик гвай императордин административ масакӀавилерин эхир кутуна. Ахпа Константина Никей собор кӀватӀна. Хашпересвал кьабул авурла Констанин, Риман император хьти гьакӀан мушрик тир чӀехи понтифексдилай пара хкаж хьана. ЦӀийи империядиз цӀийи кьилин шегьерни герек атана; ами Константиноноль хьана. Босфордаллай Византий тӀвар алай шегьердиз империядин юкьв тухвана адал тӀвар эцигна - Цийи Рим (лат. Nova Roma)
 
=== Рум империядин эхир ===