Рим империя: различия между версиями
Содержимое удалено Содержимое добавлено
ЦӀар 84:
== Къушунар ==
Рим цивилизациядин чӀехи даях адан армия тир. Гьадан куьмекдалди Римдивай Дегь чӀаван виридалайни еке империя эциг хьана. Риман армия са шумуд кьатӀарал пай хьанвай. Виридалайни еке кьатӀ '''легион''' тир. Са легиондин къене 5 агъзур кас авай. Гьабурукай чӀехи пай кӀвачеллай солдатни сакӀус балкӀандаллай. Тарихда амукьнва 50 легиондин тӀвар. ГьакӀ ятӀани са береда Римдихъ кьилди 28 легион авай. Республикадин девирда легиондин чӀехиди '''tribunus militum''' тир. Империяд чӀавуз легиондин чӀехиди '''легат''' тир.
== Низам хуьнвал ==
Армиядин къене низам тунилай къецяй, ракьун низам хуьни рим армиядиз еке женгвални руьгь гузвай, адан агъзур йисанилай пара хьайи девирдин къене.
Гагь-гагь чӀехибуру солдатар титегь авун патал ихьтин крар ийидай:
* тӀуьна къуьл муханал дегишун;
* пул чӀугун я кьунвай трофейрин пай гукъудун (pecuniaria multa);
* жувахъ галай къушунхъанривай гулудун я са чӀавуналди лагьерьдай акъудун;
* чӀавуналди тфенгар гакъудун;
* залан зтӀар гваз тапшурухар авун;
* къараулдал къушун пекер алачиз ракъурун я гьич калигар гвачиз;
* тӀвар-ван алай элигун (castigatio) центурионри легионерар изюмдин чхелдал я тӀваларал ягъун, пара айиб кар тир;
* тӀимил пул гун (aere dirutus);
* дуьз хъийидай кӀвалахар (munerum indictio);
* жемятдин вилик элигун центуриядин патаг, когортадал я ацӀай легиондал (animadversio fustium);
* титулдай агъуз авун (gradus deiectio) я къушундин жуьредихъай (militiae mutatio);
* айибдаказ къуллугъдилай алудун (missio ignominiosa);
III вишйис чи эрадилай вилик кьиникьрин канун кьабулнавай, армиядикай чпин кьил гакъудзавайбуруз. Вегецийдин девирдиз кьиникьдикай суьрнеди ван гузвай — classicum.
== Культура ==
| |||