ЧӀехи Француз инкъилаб: различия между версиями

Содержимое удалено Содержимое добавлено
ЦӀар 6:
 
== Себебар ==
 
XVIII-й вишйиса Франция ацІай монархия тир, кьушунривайни гьукуматдин къуллугъчийривай даях кьазвай. Гьукуматда авай система туькІуьрнавайди тир XIV— XVI вишйисара хьайи къенепатан дявейрилай кьулухъ жемятдинни экономикад суалар хьана кІандай саягъ вичин цІарцІе тун тувуна. Халкьдин гьалтунар гьукуматдивай эхиз хьайила, халкьдиз пара регьетвилер ганвай. Политикавилин ихтийрар жемятдин чІехи кІеретІривай гакъуд авурвили паччагьди абурухъ авай артух ихтийрар хуьзвай. Маса регьетвал лежберризни ганвай. Пара яргъи, лежберрин дявеяр хьайи девирдиз ( XIV —XVI вишйисар) абуру чпиз ихтийрар гьукуматдивай къазанмиш авуна. ГьакІ хьана, авай налогрикай чІехи пай абуруз гьукуматди тагудай ихтияр гана. Пудлагьай регьетвилер гьукуматди буржуадиз ганвай. Са шумуд агъзур куьлуь идараяр авай, гьабурун иесийри буржуа дережа ибаратзавай.
 
ГьакІ хьанатІани, и четин процессри туькІуьр авур системадивай Франциядиз дуьзгуьн уьмуьр гуз жезвачир. XVIII-й вишйиса Франция вичин къуьншийрихъай хкат ийиз эгечІна, сифтеди, Англиядихъай. Гьадалай къецяй (гъейри), чарасуз ишлемишунди вичиз халкь аксиниз акъвазарзавай, Канунри ганвай ихтияр гьукуматди хуьз тийидайвили.
 
Къвез-къведайдивай XVIII вишйиса француз жемятдин кІукІва авай фикирар, цІуру (куьгьне) низам дегиш авуна кІандайди. Гьукуматда пара еке коррупция авай, налогар кІватІдай жуьре цІуруди (куьгьнеди) тир. Пачагьдивай Франция вилик тухуз жезвачир, гьукумат алай чкадал пара чІавуз амукьзавай. Католик диндин итимар, бегарни буржуяр пачагьдин чІалахъ мад жезвачир. Монтескйе, Руссони гьахьтин халкьдин алимар, чирвилер авай ксар патал жемятдин фикирар дегиш жез эгечІна. Виридан гъавурда акьаз хьана, пачагь гьукуматдиз хийир квайди туширди. Эхирки, Людовике (Луи) XV девирда, мадни Людовик XVI девирда гьукуматдин политикадани экономикада масакІавилер жез хьана, цІуру (куьгьне) низам чІурдай.
 
== Бастилиядани Версальда хьайи хабарар ==