Византий империя: различия между версиями

Содержимое удалено Содержимое добавлено
Нет описания правки
Византиядин императорар/Константиндин династия
ЦӀар 1:
[[Файл:Roman empire 395.jpg|thumb|300px|left|Римдин империя 395 йисуз]]
'''Византиядин империя''' — чӀехи [[юкьван виш йисар]]ин гьукумат ([[395 йис|395]] (я тахьайтӀа[[330 йис]])<ref>Дашков С. Б. Императоры Византии. М., 1996. С. 8.</ref>—[[1453 йис]]). [[РагъэкъечӀдай патан Римдин империя]] авай чка. [[Къадим замандин Рим]]дин юкьван виш йисарин чка кьунвайди я<ref name="fordham">{{cite web|url=http://www.fordham.edu/halsall/byzantium/index.html|title=Byzantium|last=Halsall|first=Paul|year=1995|publisher=Fordham University|accessdate=21 June 2011|archiveurl=http://www.webcitation.org/618ULqYZz|archivedate=2011-08-23}}</ref><ref>{{harvnb|Millar|2006|pages=2, 15}}; {{harvnb|James|2010|p=5}}: «But from the start, there were two major differences between the Roman and Byzantine empires: Byzantium was for much of its life a Greek-speaking empire oriented towards Greek, not Latin culture; and it was a Christian empire.»</ref>.
 
Строка 4 ⟶ 5 :
 
== Халкь ==
[[Файл:Roman empire 395.jpg|thumb|300px|left|Римдин империя 395 йисуз]]
Этнический состав Византий империядин, эвелди жуьреба-жуьре хьана: [[грекар]], [[коптар]], [[эрменар]], [[чувудар]], [[фракияр]], [[иллирияр]], [[дакар]], [[кьиблепатан славянар]] ва маса миллетар. VI векди эхирдла са пай миллетрин сергьятдилай къецепатарал акъатна, а чӀавуз Византий империядиз гужалди гьахьна цӀии миллетар: [[готар]] (IV—V вв.), [[славянар]] (VI—VII вв.), [[арабар]] (VII—IX вв.), [[печенегар]]ни [[половцар]] (XI—XIII вв.) ва маса миллетар. VI—XI векдал Византиядал ава этнический дестеяр итальянрин миллет туькӀуьрна. Византиядин рагъакӀидай патан экономикдал, политикдал ва культурадал вирдлай вилик грекар хьанва, амма рагъэкъечӀдай патан — эрменар. Эвелди Византиядин гьукуматдин чӀал — латин чӀал, эхирдал — грек чӀал.
 
ЦӀар 11:
 
Византий империядиз кьвед префектура авай — РагъэкъечӀдай Падни Иллирик. Гьар префектурадин кьилел префектар акъвазна: РагъэкъечӀдай Патан преториядин префект ({{lang-la|Praefectus praetorio Orientis}}), Иллирикадин преториядин префект (лат. Praefectus praetorio Illyrici) ва кьилди авай Константинополь Константинопольдин шегьердин префект галаз (лат. Praefectus urbis Constantinopolitanae).
 
== Византиядин императорар ==
1204-лагьай йисдихъ Византий империядал авай цIикьвед династия: Валентиниан-Феодосийдин, Леодин, Юстиниандин, Ираклийдин, Исаврий династия, Никифордин, Аморий династия, Македонрин династия, Дукадин, Комнинрин ва Ангелусрин династия.
 
=== Константиндин династия ===
{| class="wikitable"
|-
!ТӀвар
!Шикил
!Идара
!Ни галаз идара авуна
!Яшамишзвай вахт
!Къейд
|-
| '''[[Константин I ЧӀехи]]'''<br />{{lang-la|Flavius Valerius Aurelius Constantinus}}<br />Флавий Валерий Аврелий Константин
|width="80px" |[[Файл:Constantine Chiaramonti Inv1749.jpg|80px]]
| align="center" | [[25 июль]] [[306]] — [[29 октябрь]] [[312]] (WC) [[29 октябрь]] [[312]] — [[19 сентябрь]] [[324]] (WA) [[19 сентябрь]] [[324]] — [[22 май]] [[337]] ''(кьилди император)''
|[[Максимиан]] (WA), [[Галерий]] (EA), [[Флавий Север]] (WA), [[Максимин Даза]] (EC) и (EA), [[Лициний]] (WC), (WA) и (EA), [[Валент I]] (WA), [[Мартиниан]] (WA), [[Крисп]], [[Константин II]], [[Констанций II]], [[Констант]], [[Далмаций ГъвечӀи]], [[Ганнибалиан ГъвечӀи]]
|[[27 февраль]] [[272]], [[Ниш]] — [[22 май]] [[337]], [[Никомедия]]
|<ref>[http://www.roman-emperors.org/conniei.htm Константин I ЧӀехи]</ref>
 
|-
| '''[[Константин II]]'''<br />{{lang-la|Flavius Claudius Constantinus}}<br />Флавий Клавдий Константин
|width="80px" |[[Файл:ConstantiusII.jpg|80px]]
| align="center" | [[1 март]] [[317]] — [[22 май]] [[337]] (WC) [[22 май]] [[337]]—[[340]] ''(Галлия, Испания ва Британия) стхаяр галаз идара авуна [[Констанций II]] ва [[Констант]] галаз'', ''[[Констант]] галаз дяведал кьена''
|[[Константин I ЧӀехи]] (WA), [[Лициний]] (EA), [[Крисп]], [[Констанций II]], [[Констант]], [[Далмаций ГъвечӀи]], [[Ганнибалиан ГъвечӀи]]
|февраль [[317]], [[Арль]] — [[340]], [[Аквилея]]
|<ref>[http://www.roman-emperors.org/conii.htm Константин II]</ref>
 
|-
| '''[[Констанций II]]'''<br />{{lang-la|Flavius Julius Constantius}}<br />Флавий Юлий Констанций
|width="80px" |[[Файл:147 Constantius II.jpg|80px]]
| align="center" | [[23 ноябрь]] [[324]] — [[22 май]] [[337]] (цезарь)<br />[[22 май]] [[337]]—[[340]] ''(азиядин провинцияр) стхаяр галаз идара авуна [[Константин II]] ва [[Констант]] галаз'' [[340]] — [[350]] ''(рагъэкъечIдай пад) [[Констант]] галаз идара авуна '' [[350]] — [[3 ноябрь]] [[361]] ''кьилди''
|[[Константин I ЧӀехи]] (WA), [[Константин II]], [[Констант]], [[Далмаций ГъвечӀи]], [[Ганнибалиан ГъвечӀи]], [[Констанций Галл]], [[Ветранион]], [[Флавий Юлиан]]
|[[7 августа]] [[317]], [[Сирмий]] — [[3 ноябрь]] [[361]], Мопсустия, [[Киликия]]
|<ref>[http://www.roman-emperors.org/constaii.htm Констанций II]</ref>
 
|-
| '''[[Далмаций ГъвечӀи]]'''<br />{{lang-la|Flavius Dalmatius}}<br />Флавий Далмаций
|width="80px" |[[Файл:143 Dalmatius.jpg|80px]]
| align="center" | [[19 сентябрь]] [[335]]—[[337]] (цезарь)
|[[Константин I ЧӀехи]] (WA), [[Константин II]], [[Констанций II]], [[Констант]], [[Ганнибалиан ГъвечӀи]]
|кьена (?) [[337]]
|<ref>[http://www.roman-emperors.org/sibling.htm#Note 1 Далмаций ГъвечӀи]</ref>
 
|-
| '''[[Ганнибалиан ГъвечӀи]]'''<br />{{lang-la|Flavius Hannibalianus}}<br />Флавий Ганнибалиан
|width="80px" |[[Файл:Hannibalianus - Follis s3935.jpg|80px]]
| align="center" |[[335]] — сентябрь [[337]] («пачагьрин пачагь ва Понтадин халкъдин»)
|[[Константин I ЧӀехи]] (WA), [[Константин II]], [[Констанций II]], [[Констант]], [[Далмаций ГъвечӀи]]
|кьена (?) [[337]]
|<ref>[http://www.roman-emperors.org/sibling.htm#Note 1 Ганнибалиан ГъвечӀи]</ref>
 
|-
| '''[[Ветранион]]'''<br />{{lang-la|Vetranio}}
|width="80px" |[[Файл:151 Vetranio.jpg|80px]]
| align="center" | [[1 март]] — [[25 декабря]] [[350]]
|[[Констанций II]]
|[[Мёзия]] — [[356]], [[Сирмий]]
|<ref>[http://www.roman-emperors.org/vetran.htm Ветранион]</ref>
 
|- bgcolor="#ffffec"
| '''[[Констанций Галл]]'''<br />{{lang-la|Flavius Claudius Constantius Gallus}}<br />Флавий Клавдий Констанций Галл
|width="80px" |[[Файл:Solidus-Constantius_Gallus-thessalonica_RIC_149.jpg|80px]]
| align="center" |[[15 март]] [[351]]—[[354]] (цезарь) ''[[Констанций II]] кьиникьалди жаза гана''
|[[Констанций II]]
|[[335]], [[Масса (шегьер)|Масса]] — [[354]], [[Пула]]
|<ref>[http://www.roman-emperors.org/gallus.htm Констанций Галл]</ref>
 
|-
| '''[[Флавий Юлиан]]''' {{lang-la|Flavius Claudius Julianus Augustus}} <br />''император хьиз'' — Флавий Клавдий Юлиан Август
|width="80px" |[[Файл:JulianusII-antioch(360-363)-CNG.jpg|80px]]
| align="center" | [[6 ноябрь]] [[355]] — февраль [[360]] (цезарь) февраль [[360]] — [[3 ноябрь]] [[361]] (август) [[3 ноябрь]] [[361]] — [[26 июня]] [[363]] (кьилди)
|[[Констанций II]]
|[[331]] или [[332]], [[Константинополь]] — [[26 июня]] [[363]], [[Битва при Маранге|в битве при Маранге]], [[Месопотамия]]
|<ref>[http://www.roman-emperors.org/julian.htm]</ref>
 
|-
| '''[[Иовиан]]'''<br />{{lang-la|Flavius Claudius Iovianus}}<br />Флавий Клавдий Иовиан
|width="80px" |[[Файл:Jovian1.jpg|80px]]
| align="center" | [[27 июня]] [[363]] — [[17 февраля]] [[364]]
|
|[[330]] или [[331]], [[Сингидунум]] — [[17 февраля]] [[364]], Дадастана, [[Вифиния]]
|<ref>[http://www.roman-emperors.org/jovian.htm Иовиан]</ref>
|}
 
 
== Эдебият ==