Византий империя: различия между версиями

Содержимое удалено Содержимое добавлено
Гьукуматдин къурулуш
гъ викификация, шаблон
ЦӀар 1:
'''Византий империя''' — чӀехи [[юкьван виш йисар]]ин гьукумат ([[395 йис|395]] (я тахьайтӀа[[330 йис]])<ref>Дашков С. Б. Императоры Византии. М., 1996. С. 8.</ref>—[[1453 йис]]). [[РагъэкъечӀдай патан Римдин империя]] авай чка. [[Къадим замандин Рим]]дин юкьван виш йисарин чка кьунвайди я<ref name="fordham">{{cite web|url=http://www.fordham.edu/halsall/byzantium/index.html|title=Byzantium|last=Halsall|first=Paul|year=1995|publisher=Fordham University|accessdate=21 June 2011|archiveurl=http://www.webcitation.org/618ULqYZz|archivedate=2011-08-23}}</ref><ref>{{harvnb|Millar|2006|pages=2, 15}}; {{harvnb|James|2010|p=5}}: «But from the start, there were two major differences between the Roman and Byzantine empires: Byzantium was for much of its life a Greek-speaking empire oriented towards Greek, not Latin culture; and it was a Christian empire.»</ref>.
 
«Византий» — [[Константинополь|КонстантинополКонстантинополдин]]дин ([[Истамбул]]дин) шегьердин виликан тӀвар. 330 йисуз авай Византий [[I Константин ЧӀехи]]ди '''«ЦӀийи Рим, Константинополь»''' лагьана тӀвар эцигун.
 
== Халкь ==
[[Файл:Roman empire 395.jpg|thumb|300px|left|Римдин империя 395 йисуз]]
Этнический состав Византий империядин, эвелди жуьреба-жуьре хьана: [[грекар]], [[коптар]], [[эрменар]], [[чувудар]], [[фракияр]], [[иллирияр]], [[дакар]], [[кьиблепатан славянар]] ва маса миллетар. VI векди эхирдла са пай миллетрин сергьятдилай къецепатарал акъатна, а чӀавуз Византий империядиз гужалди гьахьна цӀии миллетар: [[готар]] (IV—V  вв.), [[славянар]] (VI—VII  вв.), [[арабар]] (VII—IX  вв.), [[печенегар]]ни [[половцар]] (XI—XIII  вв.) ва маса миллетар. VI—XI векдал Византиядал ава этнический дестеяр итальянрин миллет туькIуьрнатуькӀуьрна. Византиядин рагъакӀидай патан экономикдал, политикдал ва культурадал вирдлай вилик грекар хьанва, амма рагъэкъечIдайрагъэкъечӀдай патан  — эрменар. Эвелди Византиядин гьукуматдин чӀал  — латин чӀал, эхирдал  — грек чӀал.
 
== Гьукуматдин къурулуш ==
Римдин империядлай Византиядиз атана монархиядин къурулуш (пачагьлугъдин гьукум) императорни кьилел галаз. VII векдлай императордин тӀвар автократор я ({{lang-el|Αὐτοκράτωρ}}) я тахайтӀа василевс я ({{lang-el|Βασιλεὺς}}).
 
Византий империядиз кьвед префектура авай  РагъэкъечIдайРагъэкъечӀдай Падни Иллирик. Гьар префектурадин кьилел префектар акъвазна: РагъэкъечIдайРагъэкъечӀдай Патан преториядин префект (лат. {{lang-la|Praefectus praetorio Orientis}}), Иллирикадин преториядин префект (лат. Praefectus praetorio Illyrici) ва кьилди авай Константинополь Константинопольдин шегьердин префект галаз (лат. Praefectus urbis Constantinopolitanae).
 
== Эдебият ==