Малайзия
Malaysia
Малайзиядин пайдах Малайзиядин герб
Пайдах Герб
Гимн: «Negaraku (Зи гьукумат)»
Кьилин шегьер:Куала-Лумпур
Шегьерар:Куала-Лумпур, Джохор-Бару, Ипох, Кучинг
ЧӀал:Малай
Идара авунин тегьер:Федерациявилин конституциядин монархия
Кьил:II Абдулла (Лап чӀехи Кьил)
Мугьиддин Яссин (Премьер-министр)
Майдан:329 758 км²
 · Цин кьадар %:0,3
Агьалияр:32 763 726 кас (44-лагьай)
 · Агьалийрин чуькьуьнвал:85,8 кас/км²
Пул:Ринггит
КъВБ:944,6 млрд. $ (30-лагьай)
 · АСКА КъВБ:28 991 $
ИПВИ:0,804 (61-лагьай)
Домен:.my
Телефондин код:+60
Сятдин чӀул:+8

Малайзия (малай Malaysia [məlejsiə]) — Кьибле-рагъэкъечӀдай Азияда авай гьукумат я, Кьибле-Китай гьуьлуь кьвенал пайнавай.

География дуьзар хъувун

Малайзия Кьибле-рагъэкъечӀдай патан Азияда авай гьукумат я. Адан чил кьве патал пайнавайди я, сад садакай Кьибле-Китай гьуьлуь яргъазнавай. РагъакӀидай пата авайди Малакка зуростровдал алай, рагъэкъечӀдай пата авайди Суматра островдин кефер пад я. 329 847 км² майдан аваз Малайзия чилин чӀехивиляй дуьньядин 65-лагьай гьукумат я. РагъакӀидай патан чили кефер пата Таиланддихъ галаз сергьят тухузава, кьибле пата Сингапурдихъ галаз. РагъэкъечӀдай пата гьукуматди кефер пата Брунейдихъ галаз, кьибел пата Индонезиядихъ галаз сергьят тухузава. Гьукуматдин кьве пад сад садакай Малаккадин проливди — дуьньядин виридалайни пара важибвал авай гьуьлуьн рекьерикай сада — атӀанва. Зуростровдин пайди гьукуматдин 37 % кьазва. Гьукуматдин островдин пайди вири чилин 60,3 % кьазва. Гьа пата гьукуматдин виридалайни кьакьан чкани ала — Кинабалу сув (4095 м). Суван цӀиргъер гьакӀни Индонезидихъ галай сергьятдайтӀуз физава. Гьукуматдин кьве патарин арада пара Малайзидин островар ава, абурукай виридалайни чӀехиди Банги я[1].

Малайзияда пара вацӀар ава, ятӀани гьукумат вич пара гьяркьуь туширвили а вацӀарик чӀехибур квач. ВацӀара ятарни пара ава йисан кьиляй кьилиз. Марфарин чӀавуз абурун дережа сад лагьана хкаж жезвайди я. Гьукуматдин виридалайни яргъи вацӀ Паханг я, 435 км яргъивал авай. Виридалайни чӀехи кьел квачир вир Бера я, Паханг штатдин кьибле-рагъакӀидай пата авай. Гьукуматдин кьведлагьай вир Чини (Тасик-Чини) я, Паханг штатдин юкьва авай, адан майдан 5026 га я.

Агьалияр дуьзар хъувун

2010 йисан кхьиниз килигайла Малайзияда 28 334 135 кас яшамиш жезава (дуьньяда 44-лагьай чка). Къалинвал 86 кас/м². Гьукуматдин вири агьалийрикай 79,6 % зуростровдин пата яшамиш жезава, кьилди 20,4 % яшамиш жезва островдин пата. Шегьерра 70 % кас яшамиш жезва. Гьар йисуз инсанар 2,4 % хкаж жезва; вири халкьдин 34 % 15 йисалай жегьилбур я. Халкьдин тӀвар малайзивияр ятӀани ана гьар жуьре миллетар ава. Виридалайни чӀехи пай, 62 %, Австронези халкьар я, абуруз ина Бумипутра лугьуда. Гьукуматдин чӀехи чӀал малай я. 1960 йисарин эхирдалди инглис чӀал чӀехиди тир, исятда ам гьукуматдин кьведлагьай чӀал я. Гьукуматдин рагъэкъечӀдай пата авай чӀалар малай чӀалдиз мукьвуг гвайбур я. Абурукай виридалайни чӀехиди Ибан чӀал я, рахадай 600 агъзур кас авай. Диндин рекьяй инсанрихъ Малайзияда азадвал аватӀани, Ислам ана гьукуматдин дин я. Агьалийрин 61,3 % мусурманар я, буддистар 19,8 %, хашпересар 9,2 %, индуистарни 6,3 %[2].

ЧӀехивиляй гьукуматдин кьведлагьай халкь китайвияр я 22,6 %. Виридалайни «китайви» шегьерар Ипохни Куала-Лумпур я, виридалайни «китайви» штат — Пенанг. Пудлагьай халкь индивияр я (9,1 %), гьабурукайни чӀехи пай тамилар.

Баянар дуьзар хъувун

ЭлячӀунар дуьзар хъувун